Varšava. Ilustracyjnaje fota: «Naša Niva»
«Kab bolš nohi tvajoj tut nie było»
Aksana žyvie ŭ Varšavie ŭ rajonie Vola i pieryjadyčna zachodzić u nievialikuju firmovuju miasnuju kramu pa susiedstvie. Niekalki miesiacaŭ tamu žančynie zdałosia, što jana zapłaciła za pakupki bolš, čym zvyčajna, i, vyjšaŭšy z kramy, jana vyrašyła pravieryć ček. U im vyjavilisia krakaŭskija kaŭbaski na sumu 18 złotych (4,5 dalara), jakich Aksana nie kuplała. Z hetaha i pačaŭsia kanflikt z pradaŭščycaj.
— Ja padumała, što jana pamyliłasia. Viarnułasia i skazała: «Ja tolki što ŭ vas była. Ja nie brała kaŭbaski, ale vy vypadkova ich prabili. Ja b chacieła viarnuć hetuju roźnicu». A jana niezadavolena: «Što? Dzie?» — uspaminaje Aksana. —
Tady ja skazała: «Prabačcie, heta vy mianie padmanuli. Čamu vy tak reahujecie na toje, što ja heta vyjaviła?» Naturalna, jaje heta zakranuła, i jana pačała: «Dy pajšła ty! Dy ty ŭkrainka, što, budzieš mnie prava prasoŭvać? Vali! Bolš ty siudy chadzić nie budzieš! Kab bolš nahi tvajoj tut nie było», — i hetak dalej. Naturalna, usio heta było na polskaj.
Aksana sprabavała supakoić žančynu i paviedamiła, što jana biełaruska z polskim hramadzianstvam. Ale supracoŭnica kramy nie słuchała jaje i pavodziła siabie ahresiŭna. U vyniku jana kinuła Aksanie 18 złotych, i biełaruska syšła.
«Jana b nikoli takoha nie skazała»
Niejki čas Aksana sapraŭdy nie chadziła ŭ tuju kramu.
— A potym padumała: «Čamu ja pavinna sabie admaŭlać? Mianie vyhnali, a ja prosta apuściła nos».
Aksana raspaviała pra zdareńnie znajomym, i jany napisali list na elektronnuju poštu firmy, jakaja vałodaje sietkaj miasnych kramaŭ.
— U liście paznačyli, što była dyskryminacyja, i paprasili pahutaryć z hetaj nahody z pradaŭcami.
Paśla hetaha Aksana stała naviedvać kramu znoŭ. Biełaruska miarkuje, što hutarka z supracoŭnikami była praviedzienaja, pakolki padčas adnaho z takich vizitaŭ inšaja pradavačka stała raspytvać biełarusku pra toje, što za kanflikt u ich adbyŭsia ź jaje kalehaj. Kažuć, što krama atrymała niejki list.
Aksana ŭ dvuch słovach apisała incydent, a pradavačka pasprabavała apraŭdać kalehu: «Dy vy što? Nie moža być. Jana nie takaja. Jana b nikoli takoha nie skazała». Biełaruska nie stała praciahvać tuju razmovu, raźličyłasia za pakupki i syšła.
«Ty što, nie zrazumieła? Ja ciabie absłuhoŭvać nie budu»
Paźniej Aksana jašče niekalki razoŭ sutykałasia z supracoŭnicaj, ź jakoj u ich zdaryŭsia kanflikt. Pa słovach surazmoŭnicy, pradavačka kamunikavała ź joj vietliva, ale tady na źmienie jana była z naparnicaj. Praŭda, Aksanie zdałosia, što hetaja vietlivaść była «skroź zuby».
Paśla majskich śviataŭ Aksana znoŭ zazirnuła ŭ kramu i znoŭ sutyknułasia sa svajoj kryŭdzicielkaj. Adnak hetym razam u kramie žančyny byli ŭdvaich.
— I jana mnie z paroha: «Ty što, nie zrazumieła? Ja ciabie absłuhoŭvać nie budu. Pajšła adsiul»,
— uspaminaje biełaruska. — Ja spakojna adkazała, što tak nielha i što jana nie maje prava [zabaraniać mnie naviedvać kramu]. A paśla pasprabavała vyśvietlić, z čym źviazana takoje staŭleńnie: z tym, što jana nie choča absłuhoŭvać zamiežnikaŭ, ci heta asabistaja niepryjaznaść praz toje, što ja vyjaviła padman z kaŭbaskami.
U vyniku jana vybiehła z kramy i zakryła mianie ŭ joj. Mnie było śmiešna. Heta prosta cyrk. Ale dobra choć prosta zakryła, a nie z nažom na mianie kinułasia, — razvažaje žančyna.
Aksana chacieła vyklikać palicyju, kab jaje vypuścili z kramy, ale pradavačka chutka zrazumieła, što robić niešta nie toje, adčyniła dźviery i viarnułasia. Biełaruska vyrašyła zafiksavać toje, što adbyvajecca na videa i dastała telefon.
— Ja razumieła, što nie mahu jaje zdymać [pa zakonie], ale mnie patrebnyja byli dokazy. Chaču vyjści na kiraŭnictva firmy i pakazać, što adbyvajecca, kab jaje pakarali i kab inšyja bajalisia [tak pastupać]. Stała na videa pytacca ŭ jaje, čamu jana nie choča mianie absłuhoŭvać, ale jana ihnaravała mianie i ŭciakała ŭ kamorku. Ale kali ŭ kramu zajšła niejkaja žančyna, jana pačała jaje absłuhoŭvać, a ja prakamientavała: «Mianie nie absłuhoŭvała, praz toje što ja nibyta ŭkrainka, a novy klijent pryjšoŭ — jana pačała absłuhoŭvać, a mianie praciahvaje ihnaravać». Vyklučyła kamieru i pajšła.
Ciapier Aksana dumaje, kudy joj varta źviarnucca, kab kryŭdzicielka nie zastałasia biespakaranaj.
«Skazała, što nam daviadziecca pačakać, bo jana palić cyharetu»
MOST vyvučyŭ vodhuki ab kramie, u jakim adbyŭsia kanflikt, i znajšoŭ niekalki zaŭvah pra supracoŭnicu, pra jakuju raspaviała Aksana. Ab nacyjanalnych kanfliktach karystalniki nie paviedamlali, ale na pavodziny supracoŭnicy skardzilisia.
— Žančyna ŭ akularach,<…>, zusim pjanaja. Jana ŭpuściła nas u kramu i skazała, što nam daviadziecca pačakać, bo jana palić cyharetu. Zatym, padajučy nam kaŭbasu, vypuściła jaje na padłohu. Jana marmyča i pavyšaje hołas. Čamu klijent pavinien z hetym mirycca?! Akramia taho, žančyna dziejničaje na škodu kampanii. < … > Vidavočna, što kaŭbasa z padłohi patrapić na raniejšaje miesca i chtości, chto nie viedaje pra heta, kupić jaje. Zapisała hety cyrk na videa, tamu što heta zanadta, — napisała klijentka kramy letam minułaha hoda.
Hetuju situacyju paćvierdziła i inšaja klijentka: «Siońnia ŭ mianie skłałasia anałahičnaje ŭražańnie ab pradaŭščycy ŭ akularach. U rešcie rešt jana navat nie zmahła pryniać apłatu. Nie chaču nikoha pakryŭdzić, bo, moža być, prablema nie ŭ ałkaholi, ale takoha być nie pavinna, kali sprava tyčycca pracy z klijentami i ježaj».
Inšyja klijenty ŭ svaich vodhukach taksama źviartajuć uvahu na toje, što žančyna palić na ŭvachodzie ŭ kramu, nie absłuhoŭvaje pakupnikoŭ naležnym čynam i abviešvaje klijentaŭ.
