Ілюстрацыйнае фота
Інцыдэнт адбыўся 26 красавіка 2023 года. Валерый (імя зменена) рабіў пакупкі ў краме «Святлафор», што на вуліцы Паўднёвай, разам з жонкай і сястрой. Каля 16:50 ён паспрачаўся з касірам з-за разбітага яйка.
Пачуўшы гэта, у гандлёвую залу выйшла загадчыца і адразу ж пачала заяўляць, што пенсіянер зрывае працу крамы. Яна абвінаваціла мужчыну ў «хуліганстве, абразах, крадзяжы і экстрэмізме» і з самага пачатку здымала яго на відэа на тэлефон, хоць ён быў супраць і патрабаваў выключыць камеру.
Валерый папрасіў кнігу скаргаў і запісаў у ёй тры заўвагі, у гэты час загадчыца выклікала на яго міліцыю.
Па трывожнай кнопцы прыбылі супрацоўнікі Дэпартамента аховы і, у сваю чаргу, выклікалі ўчастковага. Той прыехаў і па заяве загадчыцы пачаў у дачыненні да Валерыя праверку па чатырох адміністрацыйных артыкулах: 10.2 (абраза), 11.1 (дробны крадзеж), 19.1 (дробнае хуліганства) і 19.11 (распаўсюджванне экстрэмісцкіх матэрыялаў). Яго забралі і пяць гадзін пратрымалі ў міліцыі.
Што было далей?
Праверка міліцыі паказала, што абвінавачванні супраць пенсіянера былі галаслоўнымі, і ўсе чатыры адміністрацыйныя працэсы спынілі за адсутнасцю складу правапарушэння. Праўда, адбылося гэта толькі праз паўтара месяца — у пачатку-сярэдзіне чэрвеня.
Але загадчыца, са слоў мужчыны, зноў і зноў патрабавала пакараць яго і падавала ў пракуратуру скаргі на пастановы міліцыі аб закрыцці спраў.
Праз гэта пенсіянера два месяцы раз за разам выклікалі ў міліцыю на допыты, яму даводзілася тлумачыцца і апраўдвацца за тое, што адбываецца, перад сваякамі. Прычым займалася ўсім гэтым не толькі міліцыя, але і «іншыя праваахоўныя органы».
Больш за тое, калі загадчыца чарговы раз заявіла на яго, абвінаваціўшы ў экстрэмізме, сілавікі прыйшлі да яго дадому з ператрусам. Гэта было ўжо пасля закрыцця «адміністратывак», 23 чэрвеня.
У сваю чаргу, Валерый адразу пасля канфлікту таксама напісаў заявы ў дачыненні да касіра і загадчыцы крамы — паводле арт. 13.11 КаАП (адмова ў абслугоўванні пакупніка) і 10.10 (нявыдача кнігі заўваг і прапаноў). З гэтым міліцыя разабралася значна хутчэй і закрыла справы з прычыны адсутнасці правапарушэння ўжо 15 мая.
«Не мог весці нармальнае жыццё»
Уся гэтая сітуацыя вельмі трывожыла пажылога чалавека. Выклікі ў міліцыю, ператрусы і допыты, неабходнасць даказваць сваю невінаватасць — па яго словах, з-за гэтага ён страціў нармальны сон і здароўе, увесь час нерваваўся, не мог нармальна працаваць і адпачываць, у яго пачалі балець сэрца, страўнік і (як паказаў сам Валерый) нават тазасцегнавыя суставы, яму давялося піць розныя лекі.
Акрамя таго, мужчына адчуваў маральныя пакуты: баяўся за тое, што яго могуць арыштаваць і кінуць за краты, адчуваў сорам, крыўду і прыніжэнне з-за несправядлівых абвінавачванняў. Пасля таго, што здарылася ён «не мог прыйсці ў сябе і быў не ў стане працягваць нармальнае, актыўнае жыццё, бо знаходзіўся ў хваравітым і падаўленым стане».
Нарэшце, яму даводзілася траціць час і сваю невялікую пенсію на юрыдычную дапамогу, каб абараніцца.
Таму Валерый падаў пазоў у суд і запатрабаваў з загадчыцы кампенсацыі маральнай шкоды. Якую суму ён патрабаваў першапачаткова, незразумела, але пасля аднаго з судоў ён павысіў яе да 10 000 рублёў, так як загадчыца на пасяджэнні і пасля суда, па словах мужчыны, паводзіла сябе бесстаронна і спрабавала «прычыніць яму любую шкоду шляхам супрацьпраўных дзеянняў», з-за чаго ў яго зноў рэзка пагоршыўся стан здароўя.
Ён таксама падаў у суд на ТАА «МасПрадуктСэрвіс», якому належыць «Святлафор» у Кобрыне, — мабыць, са скаргай на шкоду ад неправамернай адмовы супрацоўнікаў у замене разбітага яйка. Разгляд прайшоў у верасні, і Валерыю ўдалося спагнаць кампенсацыю маральнай шкоды, але невялікую — усяго 200 рублёў.
Суд па пазове супраць загадчыка гаспадаркі адбыўся ў кастрычніку і прайшоў для пенсіянера далёка не так удала. Ролю ў гэтым адыгралі былы муж загадчыцы, работнікі крамы і праблемы з відэа.
«Працягваў скандаліць»
На баку Валерыя ў судзе выступілі яго жонка і сястра, якія былі разам з ім у краме. Яны пацвердзілі, што канфлікт здарыўся, калі мужчына папрасіў замяніць разбітае яйка. Пры гэтым сястра сказала, што загадчыца выклікала міліцыю без якіх-небудзь прычын, бо ні Валерый, ні іншыя людзі ў краме нічога супрацьпраўнага не рабілі, наадварот, гэта менавіта загадчыца «вяла размову на высокіх тонах, была эмацыйна раздражнёная» і з самага пачатку бесперапынна здымала пенсіянера на камеру, хоць ён прасіў спыніць.
А вось супрацоўнікі крамы апісалі сітуацыю зусім інакш. Па іх словах, загадчыца спрабавала вырашыць канфлікт, але Валерый «працягваў скандаліць, крычаў, выказваў пагрозы ў адрас супрацоўнікаў крамы, на просьбы супакоіцца не адрэагаваў, у сувязі з чым былі выкліканыя супрацоўнікі міліцыі для спынення яго дзеянняў». Такія паказанні далі ўсе тры дапытаныя ў судзе работніка.
Таксама загадчыца прыцягнула ў якасці сведак міліцыянтаў Дэпартамента аховы — яны паведамілі суду, што прыехалі па выкліку і бачылі «канфлікт», але не распавялі, у чым ён заключаўся і хто як сябе паводзіў.
Растлумачыць сітуацыю маглі б відэазапісы, але нешта пайшло не так.
Таямнічы відэазапіс і «збой праграмы»
Як пісалася вышэй, загадчыца падчас канфлікту здымала Валерыя на відэа. У судовым пазове ён настойваў на тым, што яна рабіла гэта без дазволу, чым парушыла яго правы і Закон «аб персанальных даных». Акрамя таго, яна распаўсюдзіла запіс — пераслала яе ўчастковаму, і той затым на падставе відэа склаў на яго некалькі пратаколаў.
Загадчыца ж настойвала на тым, што яна вяла запіс для сваёй абароны і доказы таго, што Валерый паводзіў сябе супрацьпраўна. Паводле яе слоў, такую параду ёй шмат разоў даваў участковы: ледзь што здараецца ў краме — адразу здымай на відэа. Бо камеры назірання ў «Святлафоры» ёсць, але не пішуць гук, таму іх запісаў можа быць недастаткова. Участковы, дарэчы, такую параду пацвердзіў. Супрацоўнікі крамы яшчэ і падкрэслілі, што там вісяць папярэджанні аб відэаназіранні — маўляў, якая тады ўжо розніца, калі хтосьці здымае і на ўласны тэлефон.
Але ёсць адна праблема. Ні першага, ні другога відэазапісу канфлікту амаль ніхто не бачыў і на судзе яны прадстаўлены не былі.
Што здарылася з запісам на тэлефоне? Загадчыца заявіла, што яна яе ўчастковаму не адпраўляла, а гэта зрабіў яе былы муж. Усе трое распавялі на судзе такую гісторыю.
Участковы ведаў, што загадчыца зрабіла відэа на тэлефон, і яму спатрэбіўся гэты запіс у рамках праверкі. Ён патэлефанаваў загадчыцы, але тая не адказвала. Тады ён патэлефанаваў яе былому мужу (можна меркаваць, што яны былі знаёмыя) і папрасіў тэрмінова скінуць запіс.
Той сам знайшоў на тэлефоне былой жонкі тэчку з прозвішчам Валерыя, пераслаў сабе на тэлефон, а ад сябе адправіў участковаму. А затым узяў і выдаліў тэчку з тэлефона жонкі. Прычым, сцвярджаў мужчына, сам запіс ён не адкрываў і не глядзеў.
Усе супрацоўнікі крамы потым далі паказанні, што яны не ўпэўненыя, ці здымала загадчыца ў момант канфлікту відэа ці проста так трымала тэлефон, і што запіс яны не бачылі. І хоць відэа павінна было застацца ва ўчастковага — бо яно лягло ў аснову адміністрацыйных спраў супраць Валерыя, — на судзе яго не паказалі, і ў дакументах нават не адлюстравана, ці гучала такая прапанова. А гэты запіс мог растлумачыць, як паводзілі сябе ў краме абодва бакі і хто распальваў канфлікт.
Зрэшты, у гандлёвай зале крамы вялося відэаназіранне, і яно таксама магло б многае растлумачыць нават без запісу гуку. Аднак тое відэа таксама таямнічым чынам знікла. Гэта зафіксавана ў матэрыялах праверкі, якую вёў участковы па заяве загадчыцы пра тое, што Валерый абразіў яе і хуліганіў.
«Запісы з камер відэаназірання за 26 красавіка 2023 года не захаваліся, бо згарэў блок і адбыўся збой праграмы», — запісаў участковы ў справе.
Такім чынам, ніякіх аб'ектыўных доказаў у судзе не прадэманстравалі — разбіральніцтва вялося толькі на падставе слоў пазоўніка, адказчыцы і сведак.
Нічога не даказаў
Са слоў суд зрабіў выснову, што ўсе прэтэнзіі Валерыя неабгрунтаваныя. Было вырашана, што загадчыца сапраўды здымала відэа, каб абараніць сябе, а не ўшчаміць правы пенсіянера, ды і не распаўсюджвала яго — бо запіс атрымаў толькі ўчастковы для справы. І прычынна-следчай сувязі паміж відэаздымкай і маральнымі пакутамі мужчыны няма.
Заявы ў міліцыю на яго яна падавала таксама не каб нашкодзіць Валерыю, а дзеля абароны сваіх правоў. Тое, што ні па адной з заяў віна пенсіянера не пацвердзілася, ніяк не даказвае, што абвінавачванні прычынілі яму маральную шкоду, гаворыцца ў рашэнні суда.
Ды і ў цэлым Валерый не даказаў, што загадчыца парушыла якія-небудзь яго правы і вінаватая ў яго фізічных і маральных пакутах, зрабіў выснову суд. А значыць, ніякіх падстаў для кампенсацыі ў адпаведнасці з Грамадзянскім кодэксам у яго няма.
Больш за тое, раз пазоў пенсіянера быў неабгрунтаваным, ён у дадатак да судовай пошліны (111 рублёў) павінен яшчэ пакрыць адказчыцы выдаткі на юрыдычную дапамогу — 250 рублёў.
Валерый не пагадзіўся з рашэннем суда і падаў апеляцыю. Ён адзначыў тое, што на першым пасяджэнні сама загадчыца прызнала, што ягоныя словы ў момант інцыдэнту не былі абразай, але ўсё роўна напісала на яго заяву, а іншыя работнікі крамы ціснулі на яго, грубілі, а потым у судзе давалі ілжывыя паказанні.
Таксама ён быў незадаволены тым, што яго жонку і сястру не спыталі пра яго стан здароўя, тады як менавіта жонка яго лячыла (яна тэрапеўт). Аднак абласны суд назваў усе яго довады беспадстаўнымі і заявіў, што пенсіянер наогул не даказаў, што яго здароўе пацярпела.
Такім чынам, апеляцыя таксама нічога не дала Валерыю. Хіба што прыйшлося пакрыць загадчыцы крамы яшчэ 200 рублёў, выдаткаваных на юрыдычную дапамогу.
У выніку разбітае яйка абышлося жыхару Кобрына ў 361 рубель (за вылікам кампенсацыі ад крамы і без уліку выдаткаў на юрыстаў) і ў некалькі месяцаў допытаў і цяжбаў.
